CƠ CHẾ HÌNH THÀNH MỤN VÀ CÁC LOẠI MỤN HAY GẶP

CÁC LOẠI MỤN THƯỜNG GẶP

Có hai dạng mụn trứng cá thường gặp là: Mụn không viêm và mụn viêm

Mụn trứng cá không viêm

Mụn không viêm là một trong những hình thức mụn trứng cá nhẹ. Đây là một trong các loại mụn thường gặp và chúng thường xuất hiện ở vùng trán, cằm, mũi. Trong trường hợp mụn không viêm chuyển nặng thì rất dễ lan ra diện rộng và có thể chuyển sang các loại mụn viêm, có mủ. Các loại mụn không viêm gồm:

Mụn đầu đen

Mụn đầu đen là một trong những loại mụn được xếp vào nhóm mụn trứng cá không viêm. Loại mụn này chủ yếu xuất hiện ở trên mặt nhất là những nơi có tuyến bã nhờn hoạt động mạnh như vùng chữ T (mũi, trán, cằm…). Mụn đầu đen không làm tổn thương da nhưng lại rất dễ tái phát và làm cho vùng da bị mụn trở nên xỉn màu, mất thẩm mỹ.

Đặc điểm:

• Mụn đầu đen có nhân nhỏ, mọc thành những cụm trên da nên trông như những chấm nhỏ li ti.
• Chân mụn nằm ở sâu trong lỗ chân lông hở, đầu tiếp xúc với không khí nên bị oxy hóa biến thành màu đen.
• Vùng da bị mụn có cảm giác xù xì, thô ráp.
• Vùng da ở xung quanh nhân mụn không có biểu hiện viêm đỏ và cũng không bị đau rát.

Mụn cám

Mụn cám là một trong các loại mụn trứng cá dạng nhẹ. Mụn cám phát triển trong các lỗ chân lông do tích tụ nhiều tế bào chết, các chất nhờn và bụi bẩn. Nó gây các triệu chứng khó chịu hay viêm da nhưng các nốt mụn mọc tập trung nhiều ở trên một vùng da khiến khuôn mặt của bạn trở nên kém xinh và thiếu tự tin. 

Bất kỳ ai cũng có khả năng bị mụn cám. Loại mụn này thường xuất hiện ở nhiều lứa tuổi, và thường xuất hiện ở các vị trí “mặt tiền” trên khuôn mặt như vị trí mũi, trán, cằm hay hai bên má. Chúng khiến da kém mịn màng và gây mất thẩm mỹ.

Đặc điểm:

• Nhân mụn được hình thành trong lỗ chân lông.
• Chúng thường mọc rải rác hoặc thành cụm ở trên da.
• Mụn có màu trắng hơi đục hoặc đôi khi mụn bị ngả sang màu đen do bị oxy hóa.

Mụn ẩn

Mụn ẩn cũng là một trong các loại mụn thường gặp trong các loại mụn trứng cá. Mụn này có nhân nằm sâu dưới da, nó không gây viêm nhiễm nhưng lại rất khó loại bỏ và khiến cho da trở nên sần sùi. Nguyên nhân gây mụn ẩn là do thay đổi nội tiết tố, vấn đề vệ sinh da kém hoặc lạm dụng mỹ phẩm nhiều khiến lỗ chân lông bị bít kín.

Đặc điểm:

• Nhân mụn nằm ẩn sâu dưới da
• Nếu quan sát bằng mắt thường có thể hoặc không thấy nhân mụn
• Nhân mụn có màu trắng ngà
• Mụn ẩn thường mọc tập trung thành mảng khiến bề mặt da trông sần sùi và kém mịn màng.

Mụn trứng cá viêm

Mụn viêm là một trong các loại mụn thường gặp chúng là những nốt sần hay các nốt mụn nhỏ. Chúng thường mọc ở những vùng da có tiết nhiều dầu, bã nhờn làm cho các lỗ chân lông bị bít tắc gây viêm hoặc nhiễm trùng làm xuất hiện hiện tượng sưng tấy, đỏ và thậm chí có mủ. Đây là một trong các loại mụn thường gặp và gây cảm giác khó chịu cho vùng da bị mụn, thậm chí loại mụn viêm nếu không điều trị đúng cách rất dễ để lại các vết sẹo, thâm xấu xí lâu lành.

Một số loại mụn viêm thường gặp như:

Mụn mủ

Mụn mủ là một loại mụn viêm thường thấy trong các loại mụn thường gặp. Khi tuyến nhờn hoạt động mạnh kèm theo sự tấn công của các vi khuẩn gây mụn khiến lỗ chân lông bị viêm nhiễm. Bên trong nốt mụn có chứa nhiều mủ và bao bọc phía ngoài là một lớp da mỏng.

Mụn mủ được xếp vào nhóm mụn trứng cá gây viêm ở mức độ nặng. Thường xuất hiện ở những người vệ sinh da mặt không đúng cách, thường xuyên ăn đồ cay nóng, lạm dụng hóa mỹ phẩm, bị stress kéo dài. Làm cho cơ chế hình thành mụn hoạt hoạt động mạnh mẽ và dẫn đến hình thành mụn viêm ở mức độ nặng. Nó làm tổn thương da nghiêm trọng và nếu không xử lý tốt có thể dẫn đến bội nhiễm, để lại sẹo khó lành cho da. 

Đặc điểm:

• Các nốt mụn mủ có đường kính to và nổi rõ trên bề mặt da
• Vùng da xung quanh chân mụn bị viêm, sưng đỏ.
• Bên trong nốt mụn có chứa nhiều dịch mủ màu trắng hoặc vàng
• Mụn mủ rất dễ bị vỡ do lớp da bao bọc xung quanh mụn mỏng khiến cho vi khuẩn có cơ hội lây lan ra các vùng da khác và dễ gây ra mụn ở các vùng da đó.

Mụn bọc

Mụn bọc là một trong các loại mụn gây ám ảnh của nhiều người vì nó rất cứng đầu và rất dễ để lại di chứng trên da nếu không được điều trị đúng cách. Mụn bọc là một trong các loại mụn thường gặp nhiều nhất đến lứa tuổi dậy thì. Nguyên nhân là do thay đổi nội tiết tố trong cơ thể, vệ sinh da kém, tuyến dầu nhờn phát triển mạnh….

Đặc điểm:

• Các nốt mụn bọc thường sưng to, cứng.
• Nó có thể làm viêm và sưng đỏ cả một vùng da xung quanh
• Chân mụn bọc có thể ăn sâu vào trong các lớp da khiến cho da rất dễ bị sẹo lõm nếu điều trị không đúng cách.
• Trường hợp mụn bị vỡ, dịch mủ và máu có thể bị chảy ra các vùng da xung quanh. Và trên bề mặt da nơi mụn bị vỡ có thể để lại một lỗ sâu.
• Mụn bọc còn có thể làm cho da bị đau nhức, ngứa ngáy khó chịu.

Mụn nang

Mụn nang là loại mụn ít gặp hơn các loại mụn khác nhưng lại có mức độ khá nghiêm trọng. Mụn nang phát triển khi cơ chế hình thành mụn hoạt động mạnh: các chất bã nhờn, bụi bẩn và tế bào chết kết hợp với các vi khuẩn gây viêm tắc lỗ chân lông. Sự xuất hiện của mụn nang không chỉ làm mất thẩm mỹ cho da mà còn khiến cho da gặp nhiều triệu chứng khó chịu, và thời gian điều trị kéo dài. Đây là một trong các loại mụn thường gặp gây ra tình trạng nghiêm trọng cho da.

Đặc điểm:

• Mụn nang nổi từng cục riêng lẻ chứ không mọc thành từng cụm như các loại mụn trứng cá khác.
• Khi mới hình thành các nốt mụn khá cứng, và nổi rõ thành các cục to, gây sưng viêm trên bề mặt da.
• Bên trong các nốt mụn có thể có chứa mủ hoặc không có mủ.
• Mụn xuất hiện một thời gian thì bên trong chứa nhiều dịch nên mụn nang sẽ trở nên mềm hơn.
• Chân mụn có thể gây tổn thương sâu trong da và làm cho bạn bị đau nhức, khó chịu.

NGUYÊN NHÂN VÀ CƠ CHẾ HÌNH THÀNH MỤN

Mỗi loại mụn có nguyên nhân và cơ chế hình thành mụn khác nhau. Việc hiểu đúng nguyên nhân và cơ chế hình thành các loại mụn thường gặp giúp chúng ta có phương pháp điều trị chúng một cách hiệu quả nhất.

Nguyên nhân gây mụn

Các loại mụn thường gặp xuất hiện trên da do rất nhiều nguyên nhân, nhưng chủ yếu là do chế độ sinh hoạt và ăn uống thiếu khoa học dẫn đến mụn.

Tuy nhiên, nếu muốn điều trị mụn đúng cách và đạt hiệu quả thì bạn cần nhận biết đúng nguyên nhân hình thành mụn và cơ chế hình thành các loại mụn này. Dưới đây là một số nguyên nhân gây ra các loại mụn thường gặp:

• Rối loạn hormone trong cơ thể ở lứa tuổi dậy thì.
• Do việc vệ sinh da không đúng cách, lỗ chân lông bị tắc nghẽn dễ gây ra mụn.
• Do kích ứng với các thành phần trong các mỹ phẩm dưỡng da kém chất lượng.
• Do môi trường làm việc, tính chất công việc thường xuyên tiếp xúc với hóa chất, bụi bẩn… khiến da dễ bị mụn mà còn khiến da bị lão hóa sớm.

Cơ chế hình thành mụn

Bất kỳ loại mụn nào khi hình thành trên da cũng đều liên quan đến các hoạt động của tuyến bã nhờn và lỗ chân lông. Hiểu được cơ chế hình thành mụn sẽ dễ dàng tìm ra phương pháp trị các loại mụn thường gặp hiệu quả hơn.

Cơ chế hình thành mụn có 4 giai đoạn: Giai đoạn tăng tiết bã nhờn, giai đoạn sừng hóa các lỗ chân lông, giai đoạn xâm nhập của vi khuẩn Propionibacterium Acnes (P.Acnes) và giai đoạn viêm nhiễm.

Giai đoạn tăng tiết bã nhờn

Hiện tượng tăng tiết bã nhờn xảy ra khi tuyến bã nhờn hoạt động mạnh dẫn đến bã nhờn được sản xuất quá nhiều là giai đoạn đầu của cơ chế hình thành mụn. Bình thường, tuyến bã nhờn tiết ra bã nhờn – một chất dầu có tác dụng bôi trơn tóc và da. Tuy nhiên, do ảnh hưởng của sự thay đổi hormone trong cơ thể, lạm dụng thuốc hoặc ảnh hưởng của các yếu tố di truyền mà quá trình tiết bã nhờn bị xáo trộn.

Khi quá trình tiết bã nhờn bị tác động làm cho các bã nhờn sản sinh ra nhiều gây bít tắc các nang lông, tạo môi trường tốt cho các vi khuẩn gây mụn phát sinh và gây hại cho da. Đây chính là giai đoạn đầu của cơ chế hình thành mụn.

Giai đoạn sừng hóa

Đây là hiện tượng lớp sừng phía ngoài cùng của da dày lên. Các lớp tế bào chết bị sừng hóa bất thường khiến lỗ chân lông bị bịt kín, làm gián đoạn hoặc không thể tiết các bã nhờn ra ngoài.

Việc da tăng sản xuất bã nhờn kết hợp với việc tích tụ các tế bào chết (sự tăng sừng ở nang lông) dẫn làm các lỗ chân lông bị bít tắc. Khi đó các vách nang lông bị phình lên ở gần bề mặt da và hình thành nên mụn đầu trắng, đầu đen. Đây là giai đoạn thứ hai trong cơ chế hình thành mụn.

Giai đoạn thâm nhập của vi khuẩn gây mụn

Bình thường vi khuẩn Propionibacterium Acnes (P.Acnes) luôn sinh sống ở trên da và không gây ảnh hưởng đến da. Tuy nhiên, trong điều kiện khi các nang lông bị bịt kín làm cho vi khuẩn P.Acnes phát triển mạnh dẫn đến hình thành các nốt mụn mủ, mụn bọc thậm chí mụn nang. Đây là giai đoạn thứ 3 trong cơ chế hình thành mụn.

Giai đoạn viêm nhiễm

Khi phát hiện vi khuẩn P.Acnes tấn công, da của chúng ta có thể phát động cơ chế tự bảo vệ khi phát hiện vi khuẩn P.Acnes tấn công. Các tế bào bạch cầu sẽ kéo đến chiến đấu với vi khuẩn để bảo vệ da. Hậu quả sẽ xuất hiện các u sưng tấy hay còn gọi là mụn trên da.

Từ cơ chế hình thành mụn như đã phân tích ở trên thì nguyên nhân bắt nguồn chính là các tuyến bã nhờn hoạt động mạnh mẽ, dẫn đến dầu nhờn bị dư thừa. Sau đó kết hợp với các tế bào chết, chất bụi bẩn tạo thành hỗn hợp làm bít lỗ chân lông và càng làm cho các chất nhờn không thể thoát ra được từ đó sinh ra các loại mụn trứng cá thường thấy.

Vì vậy, để ngăn ngừa cũng như điều trị mụn hiệu quả việc đầu tiên và bắt buộc trong quá trình chăm sóc da chính là “điều tiết bã nhờn trên da hợp lý”. Có thể áp dụng các biện pháp như: Vệ sinh da sạch sẽ hằng ngày, tẩy trang, tẩy các tế bào chết và sử dụng các sản phẩm chuyên trị mụn phù hợp.

CÁCH XỬ LÝ CÁC LOẠI MỤN THƯỜNG GẶP

Cách xử lý mụn trứng cá không viêm

Để điều trị mụn không viêm có 5 bước bạn nên thực hiện là:

Giữ gìn và vệ sinh da sạch sẽ

Việc vệ sinh da mặt thường xuyên, đúng cách chính là yếu tố quyết định trong điều trị mụn trứng cá không viêm. Mụn không viêm là một trong các loại mụn thường gặp được hình thành do sự tích tụ của tuyến bã nhờn, tế bào chết và vi khuẩn. Vì vậy việc giữ gìn vệ sinh là bước đầu tiên để làm giảm các loại mụn thường gặp đáng kể.

Quy trình dưỡng da hằng ngày bằng việc làm sạch bằng nước tẩy trang, bằng các loại sữa rửa mặt dịu nhẹ thích hợp. Hàng tuần nên tẩy da chết để giữ cho da luôn sạch sẽ, các lỗ chân lông được thông thoáng, đây là bước đầu tiên giúp tác động đến cơ chế hình thành mụn và hạn chế được mụn phát triển.

Dùng các sản phẩm trị mụn phù hợp

Sử dụng các sản phẩm trị mụn là cách hiệu quả trong điều trị các loại mụn không viêm. Nên sử dụng các sản phẩm có nguồn gốc thiên nhiên và tránh gây kích ứng cho da. Các sản phẩm trị mụn giúp tác động lên cơ chế hình thành mụn và có tác dụng trong quá trình điều trị mụn. (Xem thêm: Tổng hợp 8+ sản phẩm trị mụn được review nhiều nhất 2021)

Đắp các loại mặt nạ từ thiên nhiên

Các nguyên liệu từ thiên nhiên có tác dụng tác động lên cơ chế hình thành mụn và hỗ trợ trong điều trị mụn không viêm hiệu quả mà bạn có thể áp dụng tại nhà. Các nguyên liệu này ngoài tác dụng làm sạch da, kháng viêm, chống vi khuẩn, trị mụn không viêm hiệu quả thì còn có tác dụng dưỡng da, tăng khả năng chống chịu cho da.

Bạn có thể sử dụng các nguyên liệu dễ kiếm, đơn giản, quen thuộc như: 

• Nghệ: Giúp chống viêm, kháng khuẩn và kích thích các tế bào da tái tạo nhanh là sáng da và còn ngừa sẹo.
• Chanh: Làm sạch loại bỏ vi khuẩn ở trên da, làm cho các lỗ chân lông được thông thoáng tác động tích cực lên cơ chế hình thành mụn và còn có tác dụng dưỡng da.
• Nha đam: Cung cấp độ ẩm, các khoáng chất và có tác dụng làm sạch da mặt, kháng khuẩn, chống viêm cho da.

Xây dựng lối sống khoa học

Chỉ cần thay đổi chế độ ăn uống, sinh hoạt cũng có thể tác động lên cơ chế hình thành mụn và làm giảm tình trạng mụn không viêm. Nên bổ sung các loại thực phẩm có tác dụng điều trị mụn trong bữa ăn như: 

• Các loại thực phẩm giàu khoáng chất và vitamin như: Rau xanh, hoa quả tươi…
• Các loại thực phẩm giàu lợi khuẩn: Sữa chua, đậu tương, tương…
• Các loại hạt họ đậu và hạt còn nguyên cám
• Các loại thực phẩm có nhiều omega-3: Cá các loại
• Uống đủ nước hằng ngày.

Bên cạnh đó nên hạn chế các loại thức ăn dễ gây mụn như: thức ăn chứa nhiều dầu mỡ, thức ăn cay nóng, đồ ăn nhanh, các loại thực phẩm nhiều đường, các chất kích thích….

Ngoài ra, chế độ sinh hoạt điều độ: ngủ đủ giấc, đúng giờ,giảm mệt mỏi, căng thẳng kết hợp với tập thể dục hằng ngày tác động tích cực lên cơ chế hình thành mụn và giúp giảm các loại mụn thường gặp đáng kể.

Bảo vệ da hằng ngày

Làm bạn với kem chống nắng là thói quen cần duy trì hằng ngày. Và nên dùng các vật dụng che chắn bảo vệ da như: mũ, nón, khẩu trang, áo chống nắng…

Điều trị mụn không viêm rất quan trọng vì nếu không cẩn thận sẽ làm cho cơ chế hình thành mụn hoạt động mạnh mẽ và có thể dễ dẫn đến tình trạng mụn viêm rất khó điều trị và ảnh hưởng lớn cho làn da của bạn.

Cách xử lý mụn trứng cá viêm

Mụn viêm là một trong các loại mụn thường gặp và nó không chỉ xuất hiện ở mặt mà còn xuất hiện cả ở vùng cổ, lưng, vai, ngực. Đối với mụn viêm nếu không điều trị đúng cách hoặc không triệt để sẽ làm vùng viêm lan rộng và dễ dàng để lại sẹo lâu dài thậm chí vĩnh viễn.

Trường hợp bị mụn viêm tốt nhất bạn nên đến các cơ sở spa, viện thẩm mỹ hoặc y tế uy tín để các chuyên gia hướng dẫn các phác đồ điều trị cụ thể. Trường hợp bị các loại mụn trứng cá thường gặp như mụn viêm bác sĩ thường sẽ hướng dẫn bạn các cách điều trị như:

Dùng các loại thuốc không cần kê đơn

Benzoyl peroxide, axit salicylic, lưu huỳnh… đây là các loại thuốc trị mụn bôi không kê đơn có tác dụng làm sạch bã nhờn, bụi bẩn và vi khuẩn trên da, có khả năng kháng viêm, kháng khuẩn và điều trị các nốt mụn viêm trên da hiệu quả.

Tuy nhiên, nếu dùng các loại thuốc bôi không kê đơn để điều trị các nốt mụn viêm không hiệu quả thì khi đó các bác sĩ sẽ đề nghị:

Dùng các phương pháp điều trị chuyên khoa

Tùy thuộc tình trạng các loại mụn thường gặp mà bác sĩ sẽ áp dụng thuốc theo toa hoặc các loại kem bôi trực tiếp, hoặc có thể kết hợp cả hai. Các loại thuốc có thể sử dụng: Retinoids, isotretinoin, kháng sinh đường uống, các loại thuốc kháng sinh tại chỗ….các loại thuốc này tác động trực tiếp lên cơ chế hình thành mụn và có hiệu quả tốt trong quá trình điều trị mụn.

Trên đây là các loại mụn thường gặp, nguyên nhân, cơ chế hình thành mụn và cách xử lý thích hợp. Tuy nhiên, nếu bị các loại mụn tấn công bạn cũng không nên xem nhẹ, trường hợp không thể khắc phục tại nhà thì nên đến các cơ sở y tế uy tín để được bác sĩ hướng dẫn cách điều trị hiệu quả nhất.