Mụn (Mụn trứng cá) là một từ dùng để chỉ một khối u nhỏ bất thường trên một bề mặt. Thông thường chúng được dùng chủ yếu trong y khoa để chỉ một chứng bệnh da liễu do bít tắc trong tuyến mồ hôi và lỗ chân lông kết hợp cùng vi khuẩn gây mụn trứng cá.

Mụn trứng cá là bệnh lý về da liễu được đặc trưng bởi tình trạng viêm vùng nang lông – tuyến bã nhờn.
Cơ chế sinh bệnh được xác định là do: sự tăng tiết bã nhờn, sự sừng hóa bất thường của nang lông, sự tham gia của vi khuẩn p.acnes, và các phản ứng sưng viêm.
Trong đó sự tăng tiết bã nhờn được coi là điều kiện cần của mụn trứng cá, còn phản ứng viêm được xem là yếu tố then chốt.

Mụn nói chung trong tiếng anh là Acne. Tùy thuộc vào các loại mụn khác nhau sẽ có các tên gọi y khoa khác nhau.

Mụn đầu trắng là một loại mụn trứng cá không viêm được hình thành do sự bít tắc lỗ chân lông.
Việc lớp tế bào sừng, tế bào da chết hoặc bụi bặm ở khu vực lỗ chân lông không được đào thải và làm sạch thường xuyên kết hợp với dầu nhờn được tiết ra dẫn đến tình trạng bít tắc lỗ chân lông.
Không giống như mụn đầu đen, mụn đầu trắng hình thành dưới bề mặt của một lỗ chân lông đóng kín.

Mụn đầu đen là loại mụn trứng cá không viêm được hình thành từ các lỗ nang lông trên da bị tắc nghẽn do tế bào chết, lớp tế bào sừng không được đào thải kết hợp với bã nhờn và bụi bặm. Mụn đầu đen không sưng đỏ, không gây đau nhức và thường có kích thước nhỏ tầm 1mm và có phần nhân mụn màu đen trồi lên trên bề mặt da.

Mụn bọc là một loại mụn trứng cá viêm nặng do vi khuẩn p.acnes gây ra, có kích thước lớn với nhiều dịch mủ nằm sâu dưới da gây đau nhức và sưng tấy nhưng lại không thấy đầu.

Mụn mủ là mụn viêm rất nặng. Có hình dáng là một mảng phồng lên của da chứa đầy chất dịch lỏng màu vàng gọi là mủ. Hoặc cũng có thể những nốt mụn sưng tấy và có mủ trắng bên trong gây đau nhức và khó chịu.

Mụn cám là loại mụn trứng cá không viêm. Thường là những nốt nhỏ li ti với kích cỡ bằng đầu ghim bấm ở trên da mặt. Nó có lớp sừng dày bên ngoài màu trắng hoặc đen (nếu bị oxi hóa), bên trong có nhân màu trắng đục.

Thâm mụn là vùng da sau khi bị mụn trứng cá viêm đã chữa khỏi nhưng bị đổi màu tối hơn những vùng xung quanh, hiểu đơn giản là những vết thâm trên da sau khi hết mụn.

Mụn ẩn dưới da là loại mụn trứng cá mụn không viêm, không sưng, không nhức nhưng lại có nhân nằm sâu phía dưới các nang lông. Khiến làn da trở nên sần sùi, không được mịn màng.

Mụn gạo hay còn được gọi là mụn thịt không phải mụn trứng cá mà là các u nang nhỏ và lành tính, có màu trắng thường xuất hiện xung quanh mắt, có khi lan đến cả phần trán, cổ, ngực và lưng. Mụn gạo rất khó chữa bằng các biện pháp không xâm lấn, thường người ta xử lý mụn gạo bằng các phương pháp công nghệ cao như đốt, bắn laser,…

Mụn nang hay còn gọi là mụn bọc, là mụn trứng cá viêm do bã nhờn thừa và vi khuẩn bị mắc kẹt trong các lỗ chân lông gây ra. Mụn nang biểu hiện thường sưng to, bên trong chứa đầy chất dịch mủ. Nếu bị kích thích, mụn nang có thể bị sưng tấy, gây đau đớn, khó chịu.

Mụn đá thực chất là tên gọi khác của mụn thịt (cũng không phải là mụn trứng cá), một dạng u nang lành tính có kích thước nhỏ. Mụn thịt là tình trạng làn da xuất hiện những đốm nổi cộm, không có nhân, sờ có cảm giác cứng rắn như đá và rất khó điều trị.

Mụn cơm còn được là mụn cóc. Là dạng tăng cao của da tạo thành nốt sủi nhỏ lành tính trên da do virus HPV-papilloma gây ra. Không giống như nguyên nhân gây mụn trứng cá thường thấy, mụn cơm có thể mọc ở bất kỳ đâu trên cơ thể như tay, chân, hay cũng có thể quanh mặt, quanh mắt.

Mụn nội tiết là mụn trứng cá xuất hiện do khi nội tiết tố của bạn thay đổi đột ngột. Đây là một nguyên nhân gây mụn chứ không phải là một loại mụn như mụn đầu đen, mụn trứng cá… thường gặp.

Mụn dị ứng thường sưng, nhỏ li ti, đầu trắng nhưng không có nhân mụn và không được tính là một loại mụn trứng cá. Chúng nổi như rôm sảy, thường sần sùi và ngứa. Đặc biệt, có khi da đỏ ửng có cảm giác hơi bỏng rát nhẹ.
Khi đó bạn nên dùng thuốc dị ứng thay vì áp dụng các cách trị mụn trứng cá thông thường

Mụn kích ứng là loại mụn xuất hiện khi dùng mỹ phẩm không hợp với da, gây hiện tượng nổi một vài mẩn đỏ, sau đó trở lại bình thường nếu nhẹ. Bị nặng hơn thì có thể gây ngứa, nóng và bị châm chích.

Mụn ở tuổi dậy thì hay còn gọi là mụn nội tiết. Xuất hiện khi bạn đến tuổi dậy thì, lượng hocmon thay đổi đột ngột khiến cơ thể không kịp thích nghị, tuyến bã nhờn trên da hoạt động mạnh hơn và không được làm sạch kịp thời khiến mụn trứng cá xuất hiện.

Peel mụn/ Peel da – hay còn gọi là Chemical Peel – là phương pháp làm đẹp hỗ trợ trị mụn trứng cá bằng cách sử dụng hợp chất tự nhiên tác động mạnh lên bề mặt da, giúp loại bỏ tế bào da chết và vi khuẩn, bụi bẩn nằm sâu dưới lỗ chân lông (tác động chính để loại bỏ nguyên nhân gây mụn).  Peel da có tác dụng kích thích tế bào da cũ bong tróc, tái tạo làn da mới sáng hơn và giảm thiểu bớt nếp nhăn.

“Breakout mụn”  là việc đẩy mụn không kiểm soát. Đây cũng là tên gọi khác cho hiện tượng dị ứng, kích ứng. Điều này xảy ra là do làn da quá mẫn cảm hoặc không tương thích với các sản phẩm loại bỏ tế bào chết.

Cơ chế hình thành mụn trứng cá là khi tuyến bã nhờn hoạt động quá mạnh mẽ, tiết ra nhiều dầu thừa, cùng với tế bào chết bám trên da lâu ngày không được đào thải khiến cho bã nhờn đó không thể thoát ra được, kết hợp bụi bẩn từ môi trường thì mỗi ngày mỗi tích tụ thêm, làm lỗ chân lông bị tắc nghẽn sinh ra mụn.
Ngoài ra còn có tác động của vi khuẩn gây mụn P.acne hình thành các mụn viêm khó chữa.

Khi mụn trứng cá xuất hiện nhiều và tình trạng  trở nên nặng hơn, bạn cần đến ngay các cở sở spa, thẩm mỹ viện và da liễu để được thăm khám, tư vấn chữa trị các liệu trình phù hợp nhất. Tránh tự trị mụn tại nhà khiến tình trạng mụn thêm nặng hơn. Việc đầu tiên quyết định đến việc bạn trị mụn có hiệu quả là việc làm sạch da một cách tối ưu.

Tùy từng tình trạng mụn trứng cá mà bạn sẽ được tư vấn là nặn hay không nặn mụn. Và việc để tình trạng mụn trên da lâu ngày không chữa trị không bao giờ được khuyên khích cả.
Mụn trứng cá đã chín nhân nhưng để lâu không nặn sẽ khiến tình trạng mụn trở nên càng tồi tệ và khó chữa trị, tốn kém tiền của thậm chí để lại hậu quả lâu dài như thâm mụn hoặc sẹo mụn.

Mụn bị chai thâm là do trong khi bị mụn bạn nặn mụn không đúng cách khiến sau khi hết mụn để lại tình trạng thâm.
Bạn nên thường xuyên tẩy tế bào chết và sử dụng các sản phẩm có các hoạt chất dưỡng trắng da như Vitamin C, Niacinamide,… và kết hợp chống nắng hiệu quả.

Điều trị mụn lưng cầm sự kiên trì rất nhiều. Bạn nên: – Dùng tẩy da chết cho cơ thể thường xuyên từ 3-4 lần / tuần bằng các nguyên liệu thiên nhiên như cà phê, xơ mướp, yến mạch,…
– Mặc áo bằng các chất liệu thấm hút mồ hôi, giữ gìn vùng lưng sạch sẽ
– Lưu ý chế độ sinh hoạt ngủ nghỉ hợp lý.

Các cách trị mụn đều có nguyên lý chung là tác động vào chính nguyên nhân gây mụn. Việc làm sạch da tốt, chú ý tẩy tế bào chết khiến lỗ chân lông trở nên thông thoáng sẽ giảm ngay đáng kể tình trạng mụn. Kết hợp với lối sống lành mạnh, khoa học, ăn uống hợp lý và uống đủ nước cũng góp phần giảm thiểu tình trạng mụn trên da.
Nếu tình trạng mụn trứng cá nặng lâu ngày không cải thiện, bạn nên tới các cở sở spa, thẩm mỹ viện và da liễu để được thăm khám và chữa trị kịp thời.

Bạn nên chọn các spa sử dụng các dòng mỹ phẩm có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng, có thương hiệu uy tín. Chủ spa và các chuyên viên là người có tay nghề, có kiến thức và dày dặn kinh nghiệm.
Không nên tham rẻ mà đến các spa trôi nổi, sử dụng các sản phẩm trị mụn không rõ nguồn gốc vì có thể khiến da nhiễm độc corticoid, chì hay thủy ngân, để lại hậu quả nặng nề.

Việc  lựa chọn mỹ phẩm cho da mụn là rất quan trọng, việc lựa chọn không đúng có thể gây tình trạng mụn trứng cá tồi tệ hơn.
Hiện nay trên thị trường có rất nhiều dòng sản phẩm trị mụn khác nhau. Bạn nên cân nhắc và lựa chọn thật kỹ trước khi sử dụng chúng trên da, nên dùng các sản phẩm trị mụn có chiết xuất từ thiên nhiên và các hoạt chất lành tính.

Da mụn là da rất kén mặt nạ. Nên dùng các loại mặt nạ có chứa các chiết xuất trị mụn, kháng viêm như trà xanh, tràm trà,….dạng miếng, hoặc dạng giấy không nên dùng mặt nạ có quá nhiều dưỡng chất vì có thể làm da bị “khó thở” gây tình trạng mụn trứng cá trầm trọng hơn.

Khi mụn trứng cá bị vỡ bạn nên:
– Nhanh chóng vệ sinh sạch dịch viêm trên da và sát trùng da nếu cần thiết. Lưu ý nên vệ sinh tay kỹ trước khi sờ lên vùng mụn bị vỡ, dùng khăn, bông gòn thấm hết dịch viêm để tránh lây lan sang vùng da thường khác.
– Cố gắng nặn nốt phần nhân và dịch viêm còn sót lại bên trong (Bạn cần lấy hết phần nhân mụn này ra để tránh vi khuẩn xâm nhập, gây viêm trở lại).
– Nếu mụn sưng viêm bị vỡ chảy nhiều máu, bạn cần nhanh chóng có các biện pháp cầm máu để tránh làm tổn thương da. Bạn có thể sử dụng thuốc sát trùng đỏ mua tại tiệm thuốc để ngăn máu chảy, đồng thời sát khuẩn vị trí mụn bị vỡ nhanh chóng.
– Sau khi đã cầm máu và lấy hết dịch viêm, bạn cần vệ sinh lại da sạch sẽ. Việc này giúp ngăn chặn sự lây lan của vi khuẩn từ dịch mụn viêm, đồng thời loại bỏ các vi khuẩn vị trí mụn bị vỡ, tránh bị viêm trở lại.
– Nếu vết thương lớn bạn cần dùng đến thuốc chống viêm, bạn nên tới các spa, thẩm mỹ viện hoặc bác sĩ da liễu để xử lý kịp thời tránh hệ quả để lại.

Tình trạng da tiết quá nhiều dầu nhờn kiến da bị mụn nhọt. Vì thực tế, có một số loại thực phẩm có khả năng làm tăng lượng hóc môn insulin trong cơ thể một cách đột biến, từ đó khiến tuyến dầu nhờn hoạt động mạnh mẽ, tăng nguy cơ gây mụn nhọt. Chính vì vậy, để tránh tình trạng da tiết nhiều dầu thừa gây bít tắc lỗ chân lông, bạn hãy chủ động kiêng ăn và lập chế độ ăn uống khoa học theo hướng dẫn của các bác sĩ da liễu. Một số gợi ý cho chế độ ăn lành mạnh:
·         Kiêng ăn đồ dầu mỡ
·         Kiêng dùng thực phẩm chứa nhiều carbohydrate tinh chế
·         Kiêng thực phẩm từ sữa
·         Kiêng thức ăn nhanh
·         Kiêng nhóm thực phẩm giàu chất béo Omega-6
·         Kiêng ăn sô cô la
·         Kiêng những thực phẩm gây dị ứng

Tình trạng mụn nổi hoài không hết là do bạn không xử lý được gốc rễ được nguyên nhân gây mụn. Việc chăm sóc da không đúng cách khiến da không được làm sạch từ đó tạo điều kiện cho mụn quay lại.
Hơn nữa thói quen ăn uống  dùng các thực phẩm nhiều đường, nhiều chất béo, sữa,…cùng với việc uống ít nước cũng khiến làn da trở nên thiếu chất, thiếu nước, thiếu ẩm dẫn đến gia tăng tiết dầu khiến da không kịp đào thải gây tình trạng mụn tái phát.
Hoặc bạn đang dùng các sản phẩm trị mụn theo lời khuyên từ các bác sĩ da liễu, nhưng lại không tuân thủ đúng, đủ. Các trường hợp như: ngưng thuốc trị mụn ngay khi mụn vừa thuyên giảm; Ngưng thuốc khi chưa đủ thời gian điều trị có thể khiến mụn trở lại và thậm chí nặng nề hơn.
Ngoài ra, một số bạn còn tự ý sử dụng các phương pháp lột tẩy, các sản phẩm trị mụn như thuốc rượu, kem bôi,… không rõ nguồn gốc khiến da bị kích ứng, nhiễm độc và bị mụn trứng cá nặng nề.

Má là vùng da thường xuyên tiếp xúc với bụi bẩn và rất nhạy cảm. Nguyên nhân gây mụn ở má đầu tiên vẫn là do việc vệ sinh da không sạch sẽ khiến các lỗ chân lông bị bít tắc bởi các chất nhờn và bụi bẩn. Kết hợp với chế độ ăn uống và sinh hoạt không lành mạnh, sờ tay lên mặt khiến sức đề kháng của da càng kém dễ bị tác động  xấu bởi các vi khuẩn gây mụn.
Ngoài ra theo bản đồ mụn, việc bạn bị mụn mọc ở má còn có thể là dấu hiệu báo động tình trạng sức khỏe của bạn. Tình trạng sức khỏe bên trong nội tạng của bạn như gan, túi mật hoặc phổi đang hoạt động rất yếu kém gây nên tình trạng mụn trứng cá ở má.

Nguyên nhân cơ bản dẫn đến mụn ở cằm vẫn là việc vệ sinh da không sạch sẽ cùng chế độ sinh hoạt không lành mạnh. Thói quen chống tay và sờ tay vào cằm có thể khiến vi khuẩn tích tụ và phát sinh mụn.
Cũng giống như mụn mọc ở má, mụn ở cằm cũng là dấu hiệu báo hiệu tình trạng sức khỏe đang khá tệ của bạn. Theo bản đồ mụn, mụn mọc ở cằm có thể là do sự thay đổi bất thường của nội tiết tố trong cơ thể. Các thanh niên trong độ tuổi dậy thì, hoặc nữ giới đang trong kỳ kinh nguyệt hoặc dùng thuốc tránh thai khiến lượng hóc môn trong cơ thể tăng bất thường gây tình trạng mụn trứng cá bộc phát.

Khi da bị mụn nhiều người đã không tìm hiểu một số biện pháp để điều trị mụn trứng cá, mà dùng cách đơn giản là nặn mụn để cố gắng loại bỏ tình trạng mụn nhanh chóng, tuy nhiên các bác sĩ da liễu không khuyến khích phương pháp này vì nặn mụn không đúng cách có thể làm tăng nguy cơ nhiễm trùng và sẹo.
Bạn chỉ nên nặn mụn trứng cá khi có kinh nghiệm và tay cùng các dụng cụ nặn mụn được sát khuẩn sạch sẽ. Bạn thấy các nốt mụn đã hình thành đầu trắng (hoặc đen và vàng),cồi mụn khô lại và lỗ chân lông không còn bị sưng đỏ thì có thể nặn được rồi.

Khi nốt mụn chưa hình thành nhân mụn (cồi mụn) hay còn gọi là chưa “chín”, đừng cố gắng nặn nó ra vì 90% các trường hợp cố nặn các nốt mụn chưa chín đều tạo thành sẹo.  Đặc biệt các mụn sưng viêm to, có nhiều mủ chạm vào thấy đau thì càng không được tự ý nặn.

Sau khi nặn mụn trứng cá da bị tổn thương khá nhiều và hình thành các vết thương hở.  Do vậy để tránh tình trạng thâm và sẹo sau nặn mụn và cũng để vết thương mau lành bạn nên kiêng các loại thực phẩm sau:
– Rau muống vì chúng gây tăng sinh tế bào có thế khiến bạn bị sẹo lồi.
– Thịt gà đặc biệt là phần da gà sẽ khiến vùng da mới nặn mụn của bạn trở nên ngứa ngáy, khó chịu thậm chí là sưng tấy.
– Thịt bò có thể gây sẹo lồi và để lại vết thâm trên da
– Đồ tanh : trứng, hải sản,…
– Thức ăn dầu mỡ cay nóng

Loại mụn nào cũng có thể gây sẹo rỗ nếu bạn không chăm sóc và có cách trị mụn đúng đắn.
Như các loại mụn không viêm như mụn đầu đen, mụn cám nếu bạn không loại bỏ kịp thời, chúng sẽ khiến lỗ chân lông bị to ra và trở thành sẹo lỗ chân lông.
Các loại mụn viêm như mụn mủ, mụn sưng,… nếu nặn mụn không đúng cách cùng việc chữa trị không hiệu quả cũng sẽ gây các loại sẹo rỗ nặng nề trên da.

Theo các bác sĩ da liễu mụn bọc là loại mụn trứng cá khó trị nhất vì nếu không trị đúng cách thì có nguy cơ để lại vết thâm và sẹo mụn cao nhất trong các loại mụn. Không những thế, mụn bọc còn đáng sợ ở chỗ chúng rất khó điều trị mụn dứt điểm và rất dễ bị nhiễm trùng.

Mụn Conglobata (mụn bọc) là loại mụn trứng cá nặng nhất. Mụn bọc (cùng với mụn nang) là thể nặng của mụn trứng cá, có đường kính lớn hơn rất nhiều so với các dạng mụn thông thường. Lúc đầu, mụn bọc chỉ là cục sần cứng nhỏ, có màu đỏ. Sau đó, nó sẽ sưng to với đầy mủ trắng bên trong, gây đau đớn. Sự viêm nhiễm xâm nhập sâu dưới lớp tế bào nên sẽ để lại sẹo thâm và sẹo lõm.

Theo các bác sĩ da liễu mụn bọc là loại mụn trứng cá nguy hiểm có nguy cơ để lại vết thâm và sẹo mụn cao nhất trong các loại mụn. Không những thế, mụn bọc còn đáng sợ ở chỗ là cách trị mụn bọc rất khó để dứt điểm và rất dễ bị nhiễm trùng.

Mụn viêm là mụn trứng cá gồm những sẩn hay mụn mủ nhỏ. Chúng thường phát triển ở vùng da tiết nhiều chất bã nhờn, khi bị bít tắc hay nhiễm trùng thì sẽ xuất hiện triệu chứng sưng và đỏ do có sự tham gia của vi khuẩn P.acnes.

– Nhẹ nhàng rửa mặt 1 hoặc 2 lần một ngày bằng nước ấm (không sử dụng nước nóng) cùng sữa rửa mặt trị mụn dịu nhẹ.
– Sử dụng một loại kem dưỡng da hoặc dạng  gel có chứa benzoyl peroxide (hoặc một số sản phẩm trị mụn được chỉ định). Bắt đầu với một lượng nhỏ 2,5% benzoyl peroxide và tăng hàm lượng khi cần thiết.
– Thoa kem trị mụn, kem dưỡng da vào những nơi bị nổi mụn, mụn đầu đen hoặc mụn đầu trắng. Thực hiện đúng theo các bước trong hướng dẫn sử dụng hoặc theo chỉ dẫn của spa, da liễu. Để có kết quả tốt nhất, nên sử dụng đúng thời gian và số lần bôi.
– Không tự ý nặn hoặc bóp mụn trứng cá. Điều này có thể gây nhiễm trùng và thâm sẹo.
– Chỉ sử dụng các mỹ phẩm trang điểm không dầu, kem chống nắng cho da mụn và các sản phẩm chăm sóc da không làm tắc nghẽn lỗ chân lông.
– Để tóc gọn gàng, sạch, không nên để tóc chạm vào da mặt hoặc trùm qua mặt.
– Chế độ sinh hoạt và ăn uống khoa học, lành mạnh.

Việc đầu tiên trong quá trình loại bỏ mụn đầu đen là bạn phải vệ sinh da sạch sẽ và tẩy da chết thường xuyên.
– Bạn có thể tự xử lý mụn đầu đen bằng các nguyên liệu tự nhiên rất đơn giản và dễ kiếm như: mặt nạ lột mụn, lòng trắng trứng, backing soda, bột yến mạch, kem đánh răng,… nhưng các cách trị mụn đầu đen này thường tốn công sức và hiệu quả sẽ không được nhanh.
– Hãy nghĩ đến việc sử dụng các sản phẩm chứa các hoạt chất như  axit salicylic và benzoyl peroxide, chúng hoạt động sâu trong lỗ chân lông và loại bỏ đi bã nhờn và tế bào chết rất tốt đặc biệt với da dầu. Ngoài ra các hoạt chất vitamin A như tretinoin, tazarotene và adapalene với tác dụng ngăn chặn sự tắc nghẽn lỗ chân lông và thúc đẩy quá trình tái tạo tế bào da cũng được sử dụng để loại bỏ mụn đầu đen.

Đẩy mụn: Là tình trạng da xuất hiện nhiều mụn sau khi bạn chuyển sang sử dụng một sản phẩm nào đó. Mụn nổi tại các các vùng da chưa bao giờ bị mụn và thường đó sẽ là các nốt mụn ẩn được đẩy lên trên. Mụn có thể có chứa mủ bên trong và da không có các dấu hiệu đau rát bất thường.
Tình trạng này diễn ra khoảng từ 2-4 tuần. Sau đó làn da sẽ trở nên tốt hơn, được cải thiện, những biểu hiện kích ứng, ửng đỏ, nổi mụn cũng suy giảm đáng kể.

Việc đầu tiên để trị thâm mụn là chống nắng hiệu quả, sau đó sử dụng mỹ phẩm chứa các hoạt chất làm sáng da như Vitamin C, Niacinamide, Aburtin,…. để cải thiện dần sự đồng đều màu da. Các hoạt chất sẽ có thời gian hoạt động trên da tùy nồng độ, bạn đừng mong nhanh chóng làm trắng mà sử dụng các sản phẩm không rõ nguồn gốc.